We zijn al enkele jaren bezig met de transitie van de cv-ketel naar de (hybride) warmtepomp. Hoe staat het er op dit moment voor? Hoe zal het zich verder ontwikkelen? Dit bespreken we met Johan Boekholt, Management Consultant & Algemeen Directeur bij WarmtepompMeesters. In dit interview deelt Boekholt zijn inzichten over de rol van warmtepompen in de verduurzaming van de gebouwde omgeving en de uitdagingen en kansen voor installateurs in het tijdperk van de energietransitie.

“Het is belangrijk dat er kwaliteit geleverd wordt. Allereerst voor de eindgebruiker die een goed en efficiënt werkend systeem verwacht – en mag verwachten. De vraag naar warmtepompen groeit, gedreven door de noodzaak om te verduurzamen en de energietransitie te versnellen. Echter, met deze groeiende vraag komt ook de uitdaging om kwaliteit te waarborgen. Het is fundamenteel dat eindgebruikers kunnen vertrouwen op een goed werkend en efficiënt systeem.”

Hij benadrukt dat de kwaliteit van installaties niet alleen belangrijk is voor de klanttevredenheid, maar ook om de faalkosten van de installateur te minimaliseren. “First time right installeren leidt tot minder (ver)storingen en een hogere klanttevredenheid,” voegt hij toe. “Ook voor de sector in zijn geheel is het van belang dat de kwaliteit van installatiewerken hoog is. In het verleden is er bijvoorbeeld veel gesproken over geluidsproblematiek, wat nu minder een producttechnisch vraagstuk is, maar meer een installatiekwestie. Waar plaats je de buitenunit en in welke richting zet je deze? Installateurs moeten hier goed mee omgaan.’’

‘’Mijn persoonlijke drijfveer ligt in het bijdragen aan een succesvolle energietransitie. Het opleveren van kwalitatief goede installaties is daarvoor essentieel. .’’ vervolgt Boekholt. ‘’Zonnepanelen zijn afgelopen jaren al volop geïnstalleerd en de thuisbatterij kan ook snel doorbreken. Tezamen met onder andere warmtepompen en laadpalen zijn we in Nederland bezig met een enorme elektrificatie van woningen. Voor de consument sluiten deze nieuwe ‘energietransitie’-producten vaak bij elkaar aan; slechte installatiekwaliteit van het ene product kan het vertrouwen in het andere product schaden. Voor bedrijvend-Nederland is het daarom belangrijk dat er aandacht besteed wordt aan kwaliteitsverbetering bij de installatie van elk van deze duurzame energietechnieken.

Transitie binnen installatiebedrijven
Boekholt verdeelt de installatiebranche in twee groepen: de gevestigde installatiebedrijven en de nieuwkomers. “De gevestigde bedrijven hebben te maken met een interne transitie. Ze moeten hun bedrijfsvoering aanpassen om over te schakelen van traditionele cv-ketels naar hybride en/of volledig elektrische warmtepompen. Dit vraagt om nieuwe kennis en kunde binnen de organisatie.”

De nieuwkomers hebben daarentegen geen ‘last’ van bestaande processen en werkwijzen. “Deze bedrijven kunnen snel leren en zich volledig richten op de nieuwste technologieën. Dit geeft hun een voordeel in de markt. Ze komen daarbij voor uitdagingen te staan, maar kunnen mits goed georganiseerd een snelle leercurve realiseren,” aldus Boekholt.

Volgens Boekholt is er voor geen van beide groepen een voordeel op de ander. “Dat kan je niet per definitie zeggen. Ik denk dat de nieuwe spelers wel in staat zijn om sneller nieuwe ontwikkelingen te adopteren. Bestaande organisaties hebben daarentegen een bestaande klantengroep en een grote bak aan kennis en kunde, die heel veel waard zijn. “

Oplossingen en uitdagingen: E&W
Een van de grote uitdagingen in de sector is de integratie van verschillende vakdisciplines. “Traditioneel heb je de W-installateurs en de E-installateurs, twee aparte werelden met terecht trotse en vakkundige werklieden. Maar nu krijgt de W-installateur ook met de elektracomponent te maken en heeft dus ook bepaalde kennis nodig. Met de nieuwe verduurzamingstechnieken komen deze disciplines samen,” legt Boekholt uit. “Dit vraagt om keuzes, waarbij bedrijven moeten beslissen of ze monteurs breder opleiden of specialisten inschakelen voor verschillende taken. Dit zijn keuzes die doorwerken in je hele bedrijfsvoering. Vaak willen bedrijven in ieder geval zoveel mogelijk in één arbeidsgang voor elkaar krijgen.”

Bij WarmtepompMeesters zien en spreken ze veel installateurs en bij de kwaliteitscontroles van (hybride) warmtepompen ook de eindgebruikers. Hierdoor weten ze goed welke vragen en uitdagingen er spelen. “Enkele voorbeelden van bevindingen zijn  werkschakelaars buiten zonder de juiste wartels of de toepassingen van een verkeerde karakteristiek van de installatie-automaat in de meterkast,” aldus Boekholt. “Hier zit ook direct de uitdaging voor de monteur. Wij zien dat de monteur, maar óók de werkvoorbereiding, een transitie moet maken van alleen water- of verwarmingsmonteur naar een allround professional inclusief elektra.

Daarnaast blijkt dat eindklanten veelal nog allerlei vragen hebben over hun nieuwe systeem. Het kost tijd en vereist andere kennis en vaardigheden om de klant goed uit te leggen hoe het systeem werkt, welke rendementen haalbaar zijn en hoe de bediening in zijn werk gaat. Als bedrijf moet je nadenken hoe je dit inregelt.  Een cv-ketel doet het gewoon na installatie, maar een warmtepomp vraagt wat dat betreft gewoon meer van je als installateur. “

Consument, overheid en innovatie
Boekholt ziet een grote rol voor hybride en all-electric warmtepompen in de energietransitie. ” Ze zijn een belangrijk onderdeel in de elektrificatie en vergroening  van onze energievoorziening. Ook duurzame gassen zoals groen gas en waterstof zijn hierin belangrijk, hoewel deze laatste op korte termijn voornamelijk voor industriële toepassingen bedoeld zijn.’’

De toename in het gebruik van de (hybride) warmtepomp is deels te danken aan samenwerking tussen de overheid en sectorpartijen. De rendementseis van de vorige regering heeft, voordat deze weer werd teruggedraaid, flink wat teweeggebracht. “In het hoofdlijnenprogramma van de nieuwe coalitie staat dat de verplichting per 2026 zal worden afgeschaft. Die  initiële verplichting heeft veel in beweging gezet. Persoonlijk hecht ik waarde aan vrijheid en eigen keuzes, maar ik zie ook dat met het terugdraaien van de rendementseis er een stok achter de deur wordt weggehaald. Het blijft essentieel dat de overheid en de sectorpartijen gezamenlijk georganiseerde stappen blijven zetten om de verduurzamingsslag te realiseren.” “

De ontwikkelingen in de wereld van hybride en all-electric verwarming gaan snel. ‘Zo zijn er steeds meer technische oplossingen om nu hybride te gaan, maar later indien gewenst all-electric kunnen worden (all-electric ready). Zo kunnen bestaande woningen die nu alleen geschikt zijn voor een  hybride systeem, daarmee alwel voor 60 tot 80% elektrisch verwarmd worden. Innovaties richten zich daarnaast met name op slimme aansturing van warmtepompen, waarbij gebruik wordt gemaakt van data om energie-efficiëntie te optimaliseren. Bijvoorbeeld, als je vloerverwarming hebt, kun je deze al opwarmen wanneer de elektriciteitsprijzen laag zijn, zelfs als je niet thuis bent. Dit betekent dat je je vloer voorverwarmen tijdens goedkope momenten en later minder energie verbruikt wanneer de prijzen hoger zijn. Dergelijke slimme sturing gaan we in de toekomst steeds meer zien. Het houdt ook rekening met gasprijzen, waardoor er een gebalanceerd gebruik van gas en elektriciteit ontstaat afhankelijk van de marktprijzen. Hierdoor kunnen consumenten hun verwarmingskosten en energieverbruik optimaliseren.’’